متخصص کلیه و مجاری ادراری یک تخصص پزشکی داخلی است که بر درمان بیماری هایی تمرکز دارد که از کلیه ناشی شده و یا بر آن تاثیر می گذارد. کلیه ها چندین عملکرد حیاتی یعنی حذف مواد زائد و مایعات اضافی از خون، حفظ تعادل الکترولیت بدن و ترشح هورمون ها با عملکردهایی مانند مدیریت فشار خون را بر عهده دارند. در این مطلب به بررسی کلی وظایف و اقداماتی که یک متخصص کلیه و مجاری ادراری انجام می دهد خواهیم پرداخت.
متخصص کلیه و مجاری ادراری کیست؟
متخصص کلیه و مجاری ادراری دکتری است که در درمان بیماری های کلیه تخصص دارد. متخصص کلیه و مجاری ادراری نه تنها در مورد بیماری هایی که به طور خاص بر کلیه تأثیر می گذارند تخصص دارد، بلکه در مورد اینکه چگونه بیماری یا اختلال عملکرد کلیه می تواند بر سایر قسمت های بدن تأثیر بگذارد نیز آگاه هستند.
متخصصین اورولوژی بر درمان مشکلات آناتومیک یا ساختاری مجاری ادراری و اندام‌های مرتبط با این مجاری تمرکز دارند. متخصص اورولوژی در درمان مشکلات مرتبط با نواحی ذیر نقش دارد:
- میزراه
- مثانه
- حالب
- کلیه ها
- غدد آدرنال
- آلت تناسلی مردان
- بیضه ها
- غدد سمینال وزیکول
- مجاری وازدفران
- اپیدیدیم
- پروستات
برای چه بیماری هایی به متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنیم؟
بیماری های قابل درمان توسط متخصص کلیه و مجاری ادراری
عبارتند از:
- خون یا پروتئین در ادرار
- بیماری مزمن کلیوی
- سنگ کلیه، اگرچه متخصص اورولوژی نیز ممکن است آن را درمان کند
- عفونت های کلیه
- تورم کلیه به دلیل گلومرولونفریت یا نفریت بینابینی
- سرطان کلیه
- بیماری کلیه پلی‌کیستیک
- سندرم اورمیک همولیتیک
- تنگی شریان کلیوی
- سندرم نفروتیک
- مرحله نهایی بیماری کلیه
- نارسایی کلیه، چه حاد و چه مزمن
- سنگ کلیه
- عفونت های مثانه
- مشکلات کنترل مثانه
- اختلال در نعوظ
- پروستات بزرگ‌شده
زمانی که سایر عوامل باعث بیماری یا اختلال عملکرد کلیه شوند، دکتر کلیه می تواند در درمان دخالت کند. بیماری هایی مثل:
- فشار خون بالا
- دیابت
- بیماری قلبی
- بیماری های خود ایمنی مانند لوپوس
روش های تشخیصی مورد استفاده دکتر کلیه
اگر به یک متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنید، احتمالا برای شناسایی و تشخیص دقیق مشکل شما آزمایش‌ها زیر را انجام دهد:
تست های آزمایشگاهی
طیف گسترده ای از آزمایش ها را می توان برای ارزیابی عملکرد کلیه ها استفاده کرد. این آزمایش ها معمولاً بر روی نمونه خون یا ادرار انجام می شود.
آزمایشات خون
- آزمایش فیلتراسیون گلومرولی (GFR): این آزمایش اندازه گیری می کند که کلیه ها چقدر خون شما را فیلتر می کنند. GFR در بیماری های کلیوی معمولا کمتر از حد طبیعی است.
- کراتینین: سرم کراتینین یک ماده زائد است و در خون افراد مبتلا به اختلال عملکرد کلیه مقدار بیشتری دارد.
- نیتروژن اوره خون (BUN): همانند کراتینین، یافتن سطوح بالای این ماده زائد در خون نشانه ای از اختلال عملکرد کلیه است.
آزمایشات ادرار
- آزمایش ادرار: نمونه ادرار را می‌توان با یک نشانگر از نظر pH و همچنین وجود مقادیر غیرطبیعی خون، گلوکز، پروتئین یا باکتری آزمایش کرد.
- نسبت آلبومین به کراتینین (ACR): این آزمایش ادرار میزان پروتئین آلبومین را در ادرار شما اندازه گیری می کند. آلبومین موجود در ادرار نشانه اختلال در عملکرد کلیه است.
- آزمایش ادرار 24 ساعته: در این روش از یک ظرف مخصوص برای جمع‌آوری کلیه ادراری که در یک دوره 24 ساعته تولید می کنید استفاده می شود. می توان آزمایش های بیشتری را روی این نمونه انجام داد.
- کلیرانس کراتینین: این اندازه گیری کراتینین از هر دو نمونه خون و نمونه ادرار 24 ساعته است که برای محاسبه میزان کراتینینی که از خون خارج شده و به ادرار منتقل می شود، استفاده می شود.
روش های تخصصی و عملکردی دکتر کلیه
علاوه بر بررسی و تفسیر نتایج آزمایش های آزمایشگاهی، یک متخصص کلیه و مجاری ادراری ممکن است رویه‌های زیر را نیز انجام دهد یا با سایر متخصصان کار کند:
- آزمایش های تصویربرداری کلیه ها، مانند سونوگرافی، سی تی اسکن یا اشعه ایکس
- دیالیز، از جمله قرار دادن کاتتر دیالیز
- بیوپسی کلیه
- پیوند کلیه
مراجعه به پزشک؛ چه زمانی به متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه کنیم؟
آزمایش می تواند نشانه های کاهش عملکرد کلیه، مانند کاهش مقدار GFR یا افزایش سطح آلبومین در ادرار را تشخیص دهد. اگر نتایج آزمایش شما نشان دهنده بدتر شدن مداوم عملکرد کلیه باشد، پزشک عمومی شما را به یک دکتر کلیه و مجاری ادراری ارجاع خواهد داد.
در صورت داشتن هر یک از موارد زیر، باید به یک متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه نمایید:
- بیماری مزمن کلیه پیشرفته
- مقادیر زیادی خون یا پروتئین در ادرار شما
- سنگ کلیه عود کننده
- فشار خون بالا که هنوز بالاست حتی اگر دارو مصرف می کنید
- یک علت نادر یا ارثی بیماری کلیوی
- نارسایی کلیوی حاد یا بیماری کلیوی مزمن
- عدم تعادل الکترولیت ها
- درمان دیالیزی
- عفونت های مزمن مجاری ادراری
تفاوت بین نفرولوژی و اورولوژی
رشته های نفرولوژی و اورولوژی همپوشانی و نقاط اشتراک بسیاری با یکدیگر دارند. تفاوت این دو رشته و تخصص عبارتند از:
- نفرولوژیست ها بر بیماری ها و شرایطی تمرکز می کند که مستقیما بر کلیه تاثیر می گذارد.
- متخصص اورولوژی بر بیماری ها و شرایطی تمرکز می کند که دستگاه ادراری مردانه و زنانه را تحت تاثیر قرار می دهند.
در پایان
متخصص کلیه و مجاری ادراری نوعی پزشک است که در بیماری ها و شرایطی که کلیه ها را تحت تاثیر قرار می دهد تخصص دارد و علاوه بر مشکلات کلیوی بر بیماری ها و شرایطی تمرکز می کند که دستگاه ادراری مردانه و زنانه را تحت تاثیر قرار می دهند. اگر نگرانی خاصی در مورد مشکلات کلیوی دارید یا سابقه مشکلات کلیوی را در خانه خود دارید حتما به یک متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه نمایید.
